۱۱ آذر ۱۴۰۰ / ۲ دسامبر ۲۰۲۱

ایران: ما آماده‌ایم " تا زمانی که لازم است" در وین بمانیم

ایران/دیپلماسی

شرح خبر: در میانه‌ی مذاکرات دیپلماتیک در وین بر سر احیای توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ ایران، دیپلمات ارشد ایران گفته است "اگر غرب حسن نیت نشان دهد توافق خوب در دسترس است." این در حالی است که گزارش‌ها حاکی از اختلاف جدی بین جمهوری اسلامی و قدرت‌های اروپایی، بر سر ادامه‌ی این دور از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در وین است که روز ۸ آذر آغاز شد.

یک منبع آگاه به شرط ناشناس ماندن به امواج.میدیا گفت بر سر این‌که دور جاری مذاکرات، چه مدت به طول خواهد انجامید، تنش‌هایی وجود دارد. منبعی دیگر گفت ایران به دنبال آن است که این دور از مذاکرات را با ایجاد تفاهم بر سر "چارچوب" اصلی به پایان برساند.

پوشش خبری: در حالی که بنا بر گزارش‌ها، اهمیت مذاکرات این هفته برای دیپلمات‌های اروپایی تأکید بر سرنوشت مذاکرات هسته‌ای ایران است، طرف ایرانی اصرار دارد تا زمانی که لازم باشد به مذاکره در وین ادامه دهد.

  • روز  ۹ آذر دیپلمات‌های اروپایی هشدار دادند "اگر آن‌ها [ایران] این هفته نشان ندهند که درباره‌ی این مسئله جدی هستند، به مشکل بر خواهیم خورد." روز بعد، رسانه‌های ایرانی توضیح دادند که طرف اروپایی خواستار این است که مذاکرات "خیلی زود" به پایان برسد.

  • روزنامه‌ی اسرائیلی هاآرتص روز ۱۰ آذر به نقل از مقامات آمریکایی نوشت دور فعلی مذاکرات روز ۱۱ یا ۱۲ آذر به پایان خواهد رسید. جلسه‌ی عمومی اولیه‌ی این دور مذاکرات روز ۸ آذر برگزار شد.

  • روز ۱۰ آذر همچنین یک مذاکره‌کننده‌ی ارشد ایرانی به شبکه‌ی دولتی پرس‌تی‌وی گفت ایران "آماده‌ است تا زمانی که لازم است به گفتگوی فشرده ادامه دهد، [اما] حاضر نیست مطالبات اصلی خود و حقوق ملت ایران را قربانی ضرب‌الاجل‌ها و زمان‌بندی تصنعی کند." قدرت‌های غربی تأکید کرده‌اند که از هرگونه طولانی شدن مذاکرات پرهیز خواهند کرد.

یک منبع مطلع به شرط ناشناس ماندن به امواج.میدیا گفت ایران به همتایان خود در گروه ۱+۴ (انگلستان، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) اعلام کرده است که مایل است دور فعلی مذاکرات را تا زمانی که پیشرفت چشمگیری حاصل شود، ادامه دهد.

  • به گفته‌ی این منابع، یکی از اهداف مطلوب ایران این است که نشست اخیر را با اجماع بر سر یک "چارچوب" اصلی به پایان برساند. یکی از این منابع تأکید کرد دور کنونی مذاکرات "حداقل" تا ۱۲ آذر ادامه خواهد داشت، هرچند که او معتقد است ادامه‌ی مذاکرات به نتیجه روز ۱۱ آذر بستگی دارد.

مقامات ایران آمادگی و عزم جدی خود را برای تعامل جهت دستیابی به توافق اعلام کرده‌اند. هم‌زمان، تهران اشاره کرده است که در صورت "حسن نیت" آمریکا می‌توان به یک توافق خوب رسید. برای مثال برآورده کردن درخواست جمهوری اسلامی در ماه‌های گذشته، مبنی بر آزادسازی ۱۰ میلیارد دلار بلوکه شده از دارایی‌هایی ایران، می‌تواند یکی از این اقدامات باشد. این دارایی ایران در حال حاضر در حساب‌های خارجی مسدود شده است.

  • حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه‌ی ایران، روز ۱۱ آذر در توییتی نوشت: "مذاکرات وین با اولویت اساسی رفع تحریم‌ها و با جدیت جریان دارد." او با تأکید بر این‌که "اگر غرب حسن نیت نشان دهد، توافق خوب در دسترس است" اظهار داشت که ایران به دنبال "مذاکراتی منطقی و‌ نتیجه محور"است.

در عین حال، جزئیات مطرح‌شده در مذاکرات وین نیز در حال آشکار شدن است. مذاکرات کارشناسی امسال در دو کارگروه متشکل از نمایندگان ایران و گروه ۱+۴ انجام شده است. یک گروه بر مسیر هسته‌ای ایران و گروهی دیگر بر لغو تحریم‌ها علیه ایران متمرکز شده‌اند.

  • با توجه به پافشاری ایران بر رفع تحریم‌های آمریکا، کارگروه لغو تحریم‌ها یک بار ۹ آذر و بار دیگر روز بعد تشکیل جلسه داد. کارگروه هسته‌ای روز ۱۰ آذر تشکیل شد. این ترتیب‌گذاری در جلسه‌ی عمومی اولیه در روز ۸ آذر به اصرار تیم جدید ایران مبنی بر رفع تحریم‌ها صورت گرفت.

  • خبرگزاری نیمه‌دولتی ایسنا روز ۹ آذر در گزارشی نوشت در نشست کارگروه لغو تحریم‌ها ایران خواسته‌های خود برای لغو تحریم‌ها را به صورت "دسته‌بندی‌شده" و "مشخص" به اعضای برجام ارائه کرده است. در این گزارش همچنین توضیح داده شده است که مذاکرات فنی و کارشناسی بر اساس "متون پیش‌نویس" به دست‌آمده در شش دور مذاکرات قبلی در سال جاری، صورت گرفته است. در عین حال ایسنا گزارش داد که ایران در جلسه‌ی عمومی روز دوشنبه ۸ آذر تأکید کرد که  "تغییراتی شکلی و محتوایی [در متن پیش‌نویس] در مسیر مذاکرات قاعدتاً باید انجام گیرد."
  • خبرگزاری تسنیم روز ۹ آذر نوشت مهم‌ترین مانع در مسیر "تفاهم حداکثری" در وین، "اصرار" طرف‌های اروپایی بر لزوم نظرخواهی "مورد به مورد" آن‌ها از آمریکا است. این خبرگزاری همچنین مدعی شد هیئت ایرانی به کشورهای اروپایی تأکید کرده است که باید استقلال خود را از آمریکا حفظ کنند.

زمینه/ تحلیل: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال ۱۳۹۷ به صورت یک‌جانبه آمریکا را از توافق هسته‌ای ایران خارج کرد و همه‌ی تحریم‌های لغو شده علیه ایران را مجدد اعمال کرد. ایران نیز در پاسخ، پایبندی خود به توافق را به تدریج کاهش داد. این توافق که به طور رسمی به عنوان برنامه‌ی جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود، در ازای رفع تحریم‌ها علیه ایران، محدودیت‌هایی در برنامه‌ی هسته‌ای این کشور اعمال کرد. این توافق‌نامه که مربوط به دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباماست در سال ۱۳۹۴ بین ایران و کشورهای ۱+۵ (آمریکا، انگلستان، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) امضا شد.

  • ایران و امضاکنندگان باقی‌مانده در برجام تا کنون هفت دور از مذاکرات احیای این توافق را برگزار کرده‌اند. مذاکره‌ی اخیر، اولین جلسه‌ای است که پس از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی، روحانی محافظه‌کار به عنوان رئیس‌جمهور برگزار شده است. دور قبلی این مذاکرات روز ۳۰ خرداد، دو روز پس از انتخاب رئیسی برگزار شد.

  • جمهوری اسلامی اعلام کرده است که خواستار لغو تمامی تحریم‌های اعمال شده توسط ترامپ، جبران خسارت و تضمین عدم خروج مجدد آمریکا از توافق است. با این وجود، ایسنا روز ۱۰ آذر نوشت تهران نگران دریافت هر نوع ضمانت رسمی و غیررسمی نیست چرا که "عادی‌سازی روابط اقتصادی و تجاری با ایران از سوی آمریکا و اروپا" می‌تواند تضمینی مطمئن‌تر از قول جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا باشد. این نشان‌دهنده‌ی میزان انعطاف‌پذیری ایران بر سر این درگیری کلیدی است.

با توجه به اصرار تیم ایران مبنی بر ماندن در وین تا زمان نتیجه‌گیری از مذاکرات، به نظر می‌رسد ایران تلاش دارد با یک تیر دو نشان بزند؛ از طرفی در داخل کشور، تیم مذاکره‌کننده می‌خواهد به مردم ثابت کند تمام تلاش خود را برای احیای برجام انجام می‌دهد، تا معیشت مردم را بهتر کند. از طرفی دیگر، به نظر می‌رسد ایران با این رویه تلاش دارد تا در صورت شکست در مذاکرات از سرزنش احتمالی و در عین حال از دست دادن امتیازات عمده جلوگیری کند.

چشم‌انداز: با وجود تنش‌های ظاهری بر سر سرعت و ادامه‌ی دور کنونی مذاکرات، بازخوردهای مثبتی در فضای عمومی دیده شده است.

  • با این حال، موانع همچنان باقی است؛ بر سر موضوعاتی مثل معیار و ضمانتی برای جلوگیری از خروج دوباره‌ی آمریکا از توافق و فقدان فهم متقابل از این‌که چه تحریم‌هایی "نافی" برجام هستند، هنوز اختلاف نظر وجود دارد. دولت بایدن به طور مداوم از لغو صدها تحریم اعمال شده توسط ترامپ تنها به دلیل این‌که در دسته‌ی تحریم‌های غیرهسته‌ای قرار دارند، خودداری کرده است.

  • پیشرفت در کارگروه هسته‌ای بیش از هر زمان دیگری تابع اتفاقاتی است که در کارگروه لغو تحریم‌ها رخ می‌دهد. با این اوصاف، باید توجه داشت که مسائل کلیدی مثل توسعه‌ی سانتریفیوژهای پیشرفته در ایران و همچنین سطوح فعلی غنی‌سازی، بسیار فراتر از محدودیت‌های برجام است.
تحریریه امواج.میدیا
تحریریه امواج.میدیا
تحریریه امواج.میدیا
عربيعربی
عربيعربی
Englishانگلیسی
Englishانگلیسی