توبیخ روزنامه تندرو به‌دلیل تهدید ترامپ، حاکی از احتیاط در ایران است

سخنرانی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، ، پس از مراسم تحلیف خود در واشنگتن دی.سی،امریکا ؛ در بهمن ۱۴۰۳/ ژانویه ۲۰۲۵.( منبع: کاخ سفید / توییتر / X)

شرح‌خبر: در اقدامی نادر، هیئت نظارت بر مطبوعات ایران به روزنامه تندرو و سرشناس کیهان هشدار داده است؛ این هشدار به‌دلیل انتشار تهدیدی مبنی بر ترور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا صادر شده است. این تهدید همچنین موجب شده تا برخی مفسران، حسین شریعتمداری، سردبیر کیهان را به بازی در زمین اسرائیل و به خطر انداختن امنیت ملی متهم کنند.

مطابق رویه همیشگی، روزنامه کیهان موضعی چالش‌برانگیز اتخاذ کرده و منتقدان خود را به تلاش برای جلب رضایت واشنگتن متهم کرده است. با این حال، هم‌زمانی این ماجرا با "گفتگوهای غیرمستقیم" پیشِ‌رو بین ایران و ایالات متحده در عمان، واکنش‌های تند علیه تندروها را به موضوعی قابل‌توجه و بحث‌برانگیز بدل کرده است.

پوشش‌خبری: روزنامه کیهان، که سردبیر آن از سوی رهبر انقلاب منصوب می‌شود، در ستون روزانه خود در ۱۶ فروردین/ ۵ آوریل ، دونالد ترامپ را مورد انتقاد قرار داده و پیش‌بینی ترور وی را مطرح کرده است.

این ستون[ گفت‌وشنود] که عنوان آن با مسامحه به انگلیسی "رفت‌وبرگشت" یا "مبادله" ترجمه می‌شود، یکی از بخش‌های ثابت و دیرینه‌ی روزنامه است که به دلیل گفتگوهای کوتاه و خیالی، آمیخته با طعنه، پیام‌های سیاسی و تفاسیر ایدئولوژیک، شناخته می‌شود.
به‌طور معمول، این ستون شامل گفتگویی است بین دو شخصیت بی‌نامـ که اغلب یکی نماینده‌ی "صدای انقلابی" یا "منطقی" است و دیگری فردی ناآگاه یا گمراه که پرسشی مطرح می‌کند یا نظری می‌دهد که شخصیت اول آن را به‌تندی اصلاح یا تمسخر می‌کند.
در ستونِ روزِ ۱۶ فروردین/ ۵ آوریل ، صدای "انقلابی" تهدیدات ترامپ علیه کشورهای مختلف، از گرینلند تا ایران را به تمسخر گرفت و افزود: "هر لحظه ممکن است چند گلوله به مغز پوکش شلیک شود، در انتقام خون شهید [قاسم] سلیمانی."
فرمانده پیشین نیروی قدس، قاسم سلیمانی، در سال ۱۳۹۸/ ۲۰۲۰، به دستور دونالد ترامپ و در جریان حمله‌ای با پهپاد آمریکایی در بغداد کشته شد. جمهوری اسلامی ایران وعده داده که انتقام خون این فرمانده شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را خواهد گرفت.

یادداشت منتشرشده در کیهان با بازتاب‌های تند و گسترده‌ای روبه‌رو شد؛ به‌گونه‌ای که هم دولت و هم نهاد ناظر بر مطبوعات دولتی، از روزنامه کیهان انتقاد کردند.

سخنگوی دولت، فاطمه مهاجرانی، در ۱۷ فروردین/ ۶ آوریل تأکید کرد جمهوری اسلامی ایران "طرفدارِصلح" است و موضوع ترور سردار سلیمانی را از طریق مجاری حقوقی پیگیری می‌کند. مهاجرانی بدون نام بردن مستقیم از روزنامه کیهان افزود: "قلم باید در خدمت منافع ملی و حفظ امنیت کشور باشدـ نه در مسیرِ التهاب‌آفرینی."
در همان روز، هیئت نظارت بر مطبوعات با انتشار بیانیه‌ای بر لزوم پایبندی رسانه‌ها به "ملاحظات خاصِ امنیتی و منافع ملی"تأکید کرد. در این بیانیه به‌طور صریح نامی از روزنامه کیهان برده نشده، اما اعلام شد که به سردبیر "یک روزنامه" به دلیل تخطئی این اصول، تذکر داده است.

مفسران، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی ایران، در انتقادهای خود صراحت بسیار بیشتری داشتند.

علی شریفی زرچی، استاد دانشگاه و چهره‌ی شناخته‌شده، با انتقاد شدید از حسین شریعتمداری و روزنامه تحت مدیریت او، اظهار داشت که آنان " امنیت ایران را بازیچه توهمات خود کرده‌اند." محمدرضا تاجرنیا، تحلیل‌گر میانه‌رو نیز دیدگاهی مشابه را مطرح کرد و کیهان را متهم کرد که به ایالات متحده "بهانه‌ای" برای حمله به ایران داده است.
عبدالرضا داوری، مشاور پیشین محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور اصول‌گرای پیشین ایران (۱۳۸۴–۱۳۹۲/ ۲۰۰۵–۲۰۱۳)، پیشنهاد کرد که کیهان در حال اجرای خواسته‌های اسرائیل است و "تکمیل‌کننده‌ی" نقشه‌ی ادعایی تل‌آویو برای تحریک آمریکا به حمله علیه ایران شده است.
وحید حاجی‌پور، روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب، نیز ابراز تأسف کرد که شبکه خبری محافظه‌کار آمریکایی فاکس نیوز، گزارش کیهان را پوشش داده استـ آن هم درست در آستانه سفر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به واشنگتن.

قابل توجه آن‌که شبکه فاکس نیوزـ پربیننده‌ترین شبکه کابلی در ایالات متحدهـ در همان روز انتشار، به پوشش ستون روزنامه کیهان پرداخت.

فاکس نیوز در گزارش خود، کیهان را رسانه‌ای تحت کنترل دولت توصیف کرد که "به‌طور گسترده‌ای صدای" رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله علی خامنه‌ای شناخته می‌شود.
در این گزارش همچنین اظهارات یک تحلیل‌گر وابسته به گروه متحد علیه ایران هسته‌ای گنجانده شده بود؛ وی تأکید کرده بود که واشنگتن باید کنار گذاشتن طرح‌های ترور مقامات آمریکایی را به‌عنوان پیش‌شرط هرگونه مذاکره با تهران تعیین کند.

به‌رغمِ این موج انتقادات، روزنامه کیهان نه‌تنها از موضع خود عقب‌نشینی نکرده، بلکه حملات تندتری را نیز آغاز کرده است.

در ستون پیگیری‌شده‌ای در ۱۷ فروردین/ ۶ آوریل ، روزنامه تندروی کیهان منتقدان خود را به تمسخر گرفت و آنان را " پادوهای داخلی و کاسه‌لیسانِ آمریکا" خواند که "کله‌شان مثل کله ترامپ پوک است."
کیهان در تاریخ ۱۸ فروردین/ ۷ آوریل نیز به مقابله با منتقدان ادامه داد و اعلام کرد که این افراد با انتقاد از درخواست ترور ترامپ در" ستون طنز" روزنامه، "موضعی عجیب" اتخاذ کرده‌اند.
این روزنامه استدلال کرد که موضعش "در راستای دیدگاه و وعده رهبر انقلاب در خصوص انتقام [خون شهید سلیمانی]" است.
همچنین، کیهان در ستون " گفت‌و شنود"خود در همان روز ۱۸ فروردین، هشدار هیئت نظارت بر مطبوعات را نیز مورد انتقاد قرار داد و مدعی شد که این اقدام "نشانه‌ای از ضعف در برابر آمریکا" است.

زمینه/تحلیل: روزنامه کیهان که در سال ۱۳۲۲/ ۱۹۴۳، در دوران سلطنت پهلوی بنیان‌گذاری شد، یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌های ایران به‌شمار می‌رود.

حسین شریعتمداری، که به‌مدت ۳۲ سال است سردبیری این روزنامه را برعهده دارد، به مواضع تند و اصول‌گرایانه خود شناخته می‌شود. او بارها خواستار بستن تنگه راهبردی هرمز شده و تهدیدهایی مکرر علیه ایالات متحده، اسرائیل و برخی کشورهای منطقه‌ای دیگر مطرح کرده است.
اظهارات حسین شریعتمداری، چه داخل و چه خارج از ایران، اغلب به‌عنوان بازتاب‌دهنده‌ی دیدگاه‌ دست‌کم بخشی از حلقه‌ی نزدیک به آیت‌الله خامنه‌ای تعبیر می‌شود.
در اقدامی نادر، قوه قضاییه ایران در آبان ۱۳۹۶/ نوامبر ۲۰۱۷، روزنامه کیهان را به‌دلیل انتشار تیتر تحریک‌آمیزی در صفحه اول که از جنبش انصارالله یمن خواسته بود موشک‌هایی به سوی دوبی شلیک کند، به مدت دو روز توقیف کرد.

از زمان ترور قاسم سلیمانی، ایران بارها وعده داده است که از مقام‌های سیاسی و نظامی آمریکایی ، که آنها را مسئول می‌داند، انتقام خواهد گرفت ـ از جمله تهدیدهای صریح علیه دونالد ترامپ.

در اسفند۱۴۰۱/ فوریه ۲۰۲۳، امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اعلام کرد که ایران به‌دنبال کشتن ترامپ و سایر مقام‌های ارشد آمریکایی است. اسماعیل قاآنی، جانشین سلیمانی در فرماندهی نیروی قدس، نیز در مناسبت‌های مختلف تهدیدهایی مشابه مطرح کرده است.
در دی‌۱۴۰۰/ ژانویه ۲۰۲۲، وب‌سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای ویدیوی انیمیشنی منتشر کرد که در آن، یک پهپاد ایرانی، دونالد ترامپ را در زمین گلف هدف قرار می‌داد. اندکی پس از ترور قاسم سلیمانی دربهمن ۱۳۹۸/ ژانویه ۲۰۲۰، احمد حمزه، نماینده اصلاح‌طلب پیشین مجلس، جایزه‌ای به مبلغ ۳ میلیون دلار برای "کشتن ترامپ" پیشنهاد کرد.

چشم‌انداز: موج انتقادها از روزنامه کیهان در مقطعی بسیار حساس برای ایران رخ داده است. در حالی‌که مذاکره‌کنندگان تهران و واشنگتن قرار است در مسقط برای "گفتگوهای غیرمستقیم" دیدار کنند، تنش میان دو پایتخت همچنان در حال جوشش است.در همین حال، دونالد ترامپ به‌صراحت ایران را به بمباران تهدید کرده و اسرائیل نیز فشارها را برای انجام حملاتی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران افزایش داده است.

توبیخ رسمی روزنامه کیهان نشان می‌دهد که مقامات در تهران با احتیاط عمل می‌کنند تا موجب تشدید تنش با واشنگتن نشوند.
اگرچه جمهوری اسلامی ایران همچنان آمادگی خود را برای رویارویی نظامی به نمایش می‌گذارد، شواهد حاکی از آن است که دولت و نهادهای نظامی تمایلی به جنگ ندارندـ و نگران آن هستند که چنین ادبیات تحریک‌آمیزی بتواند بهانه‌ای برای اقدام نظامی علیه ایران فراهم آورد.